Postęp w rozwoju elektroniki daje coraz większą energooszczędność, ale wiele urządzeń nadal wymaga i będzie wymagać chłodzenia mechanicznego. Obecnie do tego celu wykorzystuje się głównie wentylatory montowane w obudowach urządzeń lub w ich wnętrzu, nad elementami produkującymi najwięcej ciepła lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Wentylatory używane są w szerokim spektrum urządzeń, jednak większości użytkowników kojarzą się z komputerami i pokrewnym sprzętem elektronicznym.

Podział wentylatorów

Wentylatory klasyfikuje się przede wszystkim wg kierunku przepływu strumienia powietrza w stosunku do osi wentylatora. Wyróżnia się tutaj trzy grupy:

• wentylatory osiowe, w których przepływ powietrza następuje wzdłuż osi wentylatora. Z reguły silnik zintegrowany jest tutaj z piastą wirnika, a samo urządzenie osadzone w obudowie, która jest wyposażona w otwory montażowe na obwodzie wentylatora,
• wentylatory promieniowe, w których wlot powietrza następuje w kierunku osiowym zaś wylot w kierunku prostopadłym do osi wentylatora, wirnik przypomina tutaj koło wodne, a silnik montowany jest centralnie w obszarze zasysania powietrza, co dodatkowo pozwala zmniejszyć konstrukcję samego wentylatora,
• wentylatory diagonalne, o charakterystyce pośredniej pomiędzy dwoma poprzednimi rodzajami. Z wyglądu przypominają wentylatory osiowe, jednak wyrzucany przez nie strumień gazu przemieszczany jest zarówno wzdłuż osi wentylatora, jak i na boki. Ich wydajność jest pośrednia między wydajnością powyższych grup wentylatorów.

Często w celu poprawy wydajności chłodzenia stosowane są całe zespoły wentylatorów, które mogą być montowane obok siebie (konfiguracja równoległa) lub jeden za drugim (konfiguracja szeregowa). Pierwsza konfiguracja zapewnia przepływ większej objętości powietrza, co jest przydatne do chłodzenia urządzeń nagrzewających się szybko i silnie. Druga daje większe ciśnienie strumienia powietrza, co z kolei jest użyteczne, gdy komponenty urządzenia stawiają duży opór przepływającemu powietrzu. Wentylatory w układzie szeregowym dostępne są w formie gotowych zestawów. W celu dodatkowego podniesienia wydajności układów chłodzenia często stosowany jest układ push-pull, w którym jeden wentylator zasysa powietrze do wnętrza obudowy, zaś drugi wypycha je na zewnątrz.

Zasilanie wentylatorów

Obecnie większość małych wentylatorów zasilana jest prądem stałym (wentylatory DC). Modele zaopatrzone w silniki asynchroniczne (AC) stosowane są rzadziej, ponieważ mają mniejszą sprawność od silników DC i bardziej się nagrzewają w czasie pracy. Jest to jednak zaletą, kiedy wentylatory użytkowane są w niskich temperaturach, ponieważ smar w łożyskach zagęszcza się tak, że niemożliwy jest prawidłowy rozruch wentylatora. Ciepło wydzielane przez silniki AC może w takich okolicznościach ogrzać cały układ, pozwalając na jego prawidłowy rozruch. Ogrzanie układu jest tym łatwiejsze, że obudowy silników AC często wykonywane są z odlewów aluminiowych.

Zastosowania wentylatorów

Wydajne chłodzenie konieczne jest wszędzie tam, gdzie od prawidłowej pracy urządzeń zależy działanie systemów komunikacyjnych lub linii technologicznych w fabrykach. Dlatego stosowanie wentylatorów jest cały czas koniecznością w przypadku sprzętu profesjonalnego, elektroniki dużej mocy, urządzeń przemysłowych, zasilaczy i urządzeń pracujących w ciężkich warunkach środowiskowych.

Wentylatory osiowe i diagonalne bardzo często wykorzystywane są w popularnych urządzeniach elektronicznych, komputerach, większych drukarkach, telewizorach oraz sprzęcie nagłośnieniowym.

Wentylatory promieniowe stosuje się wszędzie tam, gdzie jest niewielka, płaska przestrzeń w obudowie, czyli np. w laptopach oraz jednoslotowych lub dwuslotowych kartach graficznych.

Układy wentylatorów push-pull stosowane są m.in. w systemach telekomunikacyjnych oraz urządzeniach obsługujących transmisję danych.